Czemu aktywność fizyczna u dzieci jest tak ważna?
(czas czytania 4 minuty)
Sport to zdrowie – nie ulega wątpliwości. Oczywiście mówimy tu o sporcie rekreacyjnym.
Niejednokrotnie słyszymy o tym, że obecnie w dobie fali zwolnień z zajęć wychowania fizycznego rośnie nam pokolenie dzieci ograniczonych ruchowo. Warto temu zapobiec bo pamiętajmy, że wysiłek i aktywność fizyczna to nie tylko sprawność, ale też element zdrowotny i na nim się mocniej skupimy w tym artykule.
WPŁYW AKTYWNOŚCI FIZYCZNEJ NA ZDROWIE
Możemy przyjrzeć się temu z nieco innej strony a mianowicie, jak aktywność fizyczna wpływa na zdrowie psychiczne i hormonalne u dzieci i jak będzie to wpływać na dalszy rozwój, a także późniejsze życie.
STRES A OTYŁOŚĆ WŚRÓD DZIECI I MŁODZIEŻY
W obecnej dobie nadmiernej otyłości wśród dzieci i młodzieży należy szukać problemów nie tylko w powszechnej dostępności do jedzenia, przetworzonych produktów ale także nadmiernego stresu i braku umiejętności radzenia sobie z nim.
Bardzo ciekawe są wyniki pokazujące, że stres dnia codziennego związany z dojrzewaniem, ogólnie pojętymi problemami w szkole, interakcją z innymi dziećmi (a wiemy że niekiedy w tym wieku są naprawdę różne sytuacje, a w przypadku problemów dzieci reagują niejednokrotnie bardzo źle), prowadzi do zwiększenia otyłości i rozwoju chorób o podłożu metabolicznym (1).
Czy możemy mieć na to wpływ, by uchronić dzieci i młodzież przed tym – w dużej mierze tak!
Co ciekawe aktywność fizyczna bardzo pomaga w tym, gdyż jak wiemy wysiłek wpływa na pobudzenie wytwarzania kortyzolu, a dawkowane kontrolowane jego wytwarzanie pomaga w procesie adaptacji i umiejętności kontrolowania tego zjawiska, więc czasowe wyrzuty kortyzolu jako odpowiedzi na wysiłek i pracę mogą być korzystne. (2)
Co więcej obniża to ryzyko wystąpienia problemów natury glikemicznej.
SPORT A NAUKA
Często spotkać możemy informacje, iż wysiłek fizyczny sprzyja lepszym procesom zapamiętywania i rozwoju naszych umiejętności poznawczych. Oczywiście to prawda i potwierdzają to badania.
Jak wykazano kontrolowane i dozowane wyrzuty kortyzolu, które mogą być wynikową wysiłku fizycznego prowadzić mogą u młodzieży do rozwoju hipokampu (część mózgu odpowiedzialna za zapamiętywanie i funkcje poznawcze – np. uczenie się) (3)
Co ciekawe też dotyczy to osób starszych, które przy zachowaniu regularnego wysiłku – w tym przypadku treningu motorycznego zachowały lepszą sprawność umysłową(4) (5) Najprawdopodobniej związane jest też ze zwolnieniem zasobów – mówiąc wprost wyuczenie się jednej funkcji pozwala nam zachować możliwości skupiania się na czymś innym przez co jesteśmy „bystrzejsi”. To też może tyczyć się rozwoju młodzieży, gdyż w przypadku wzrostu umiejętności związanych z ruchem, zwalnia się zasoby naszego mózgu na inne czynności poznawcze.
Co tylko potwierdza pozytywną korelację miedzy kontrolowanym wysiłkiem fizycznym, a rozwojem naszego mózgu!
JAK ZAPOBIEGAĆ STRESOWI?
Zobaczcie jak wygląda Wasza codzienność: stres, stres, stres. Reagujemy nerwowo na wszystko tym samym doprowadzając się do destrukcji, prowokując pogorszenie stanu zdrowia.
Panowanie nad stresem to bardzo złożony schemat i tu dochodzi masa czynników, ale jeden jest zależny od nas – umiejętność kontroli, a tu ponownie wejdziemy w temat wpływu wysiłku na kontrole stresu.
istnieje koncepcja, która wskazuje na korelację miedzy pobudzeniem receptora glukokortykoidowego, a stresem.
Mówiąc bardziej wprost - bezpośrednio reguluje on równowagę wzbudzania i hamowania, która jest kluczowa dla prawidłowej reakcji na stres.
Czy da się nad tym panować – i tak i nie, ale umiejętne adoptowanie się do środowiska stresowego pomaga w adaptacji, co przekłada się na większą odporność na sam stres! (6)
Jak umiejętnie adoptować się? Odpowiedz jest prosta – trening.
TRENING DLA DZIECI – JAKI NAJLEPSZY?
I tu rodzi się pytanie, czy każdy rodzaj treningu będzie odpowiedni – nie!
Jasnym jest iż intensywność wysiłku wpływa na poziom kortyzolu i zmienia poziom jego wytwarzania.
Zaczynając od wysiłku tlenowego który nieznacznie wpływa na wyrzuty kortyzolu, po wysoko intensywne wysiłki o charakterze beztlenowym, które to bardzo mocno pobudzają wytwarzanie tego hormonu (9)
Zdecydowanie należałoby dobrać poziom intensywności do wieku i możliwości, ponieważ zbyt wczesne treningi o wysokiej intensywności będą wręcz odwrotnie wpływały na rozwój, co wynika z przystosowywania się do określonych bodźców – mówiąc wprost, im młodsza osoba tym treningi i aktywność powinna być lżejsza, by wraz z wiekiem poprzeczka wzrastała.
Skutkiem zbytniego obciążenia w młodym wieku może być np. zbytnie pobudzenie osi HPA, co odczujemy jako nadzwyczajną pobudliwość i brak kontroli nad stresem lub nawet możliwe są późniejsze zaburzenia depresyjne. (7)
TRENING SIŁOWY DLA DZIECI?
Trening siłowy w młodym wieku odpada zdecydowanie, a dobrym rozwiązaniem będzie wybór aktywności poprawiającej zdolności motoryczne bez dużej ingerencji siłowej – pomoże to też w kształtowaniu sprawności co będzie dodatkowym profitem (10)
Kiedy najlepiej zacząć – zawsze jest dobra pora, ale znane powiedzenie „Czym skorupka nasiąknie za młodu…”, więc jeśli zależy wam na lepszym życiu Waszych dzieci to umiejętnie wprowadzajcie wysiłek jak najwcześniej w ich życie!
Wnioski:
1. Regularny sport dawkowany zależnie od wieku i z odpowiednią intensywnością, ograniczanie ilości gier, czasu spędzanego przed komputerem będzie wpływał na zdecydowanie lepszą kontrole kortyzolu i panowanie nad stresem zarówno w młodym wieku (8), jak i pomoże w lepszej kondycji psycho-fizycznej w dalszych latach życia
2. Aktywność od najmłodszych lat może zapobiec rozwojowi otyłość, co będzie też profilaktyką w przeciwdziałaniu chorobom cywilizacyjnym w wieku młodzieńczym, jak i na przyszłość
3. Wyślij swoje dziecko na zajęcia sportowe, sprawdzając kompetencje osoby która się tym będzie zajmować. W ten sposób pomagasz zarówno teraz jak i szykujesz świetne podłoże pod późniejsze lata życia!
_________
Bibliografia:
(1) Donoho CJ1, Weigensberg MJ, Emken BA, Hsu JW, Spruijt-Metz D; Obesity (Silver Spring). 2011 May;19(5):946-52. doi: 10.1038
Stress and abdominal fat: preliminary evidence of moderation by the cortisol awakening response in Hispanic peripubertal girls
(2) Chida Y, Steptoe A. Cortisol awakening response and psychosocial factors: a systematic review and meta-analysis. Biol Psychol. (2009) 80:265–78. 10.1016/j.biopsycho.2008.10.004
(3) Pruessner M, Pruessner JC, Hellhammer DH, Bruce Pike G, Lupien SJ. The associations among hippocampal volume, cortisol reactivity, and memory performance in healthy young men. Psychiatry Res. (2007) 155:1–10. 10.1016/j.pscychresns.2006.12.007
(4) Niemann C, Godde B, Staudinger UM, Voelcker-Rehage C. Exercise-induced changes in basal ganglia volume and cognition in older adults. Neuroscience. (2014) 281:147–63.
(5) Godde B, Voelcker-Rehage C. Cognitive resources necessary for motor control in older adults are reduced by walking and coordination training. Front Hum Neurosci. (2017) 11:156. 10.3389/fnhum.2017.00156
(6) Saaltink DJ, Vreugdenhil E. Stress, glucocorticoid receptors, and adult neurogenesis: a balance between excitation and inhibition? Cell Mol Life Sci. (2014) 71:2499–515. 10.1007/s00018-014-1568-5
(7) Budde H, Velasques B, Ribeiro P, Machado S, Emeljanovas A, Kamandulis S, et al. . Does intensity or youth affect the neurobiological effect of exercise on major depressive disorder? Neurosci. Biobehav Rev. (2018) 84:492–4. 10.1016/j.neubiorev.2016.09.026
(8) McHale S, Blocklin MK, Walter KN, Davis KD, Almeida DM, Cousino Klein L. The role of daily activities in youths' stress physiology. J Adolesc Health. (2012) 51:623–8. 10.1016/j.jadohealth.2012.03.016
(9) Travis Andersoncorresponding author and Laurie Wideman ;
Sports Medicine - Open volume 3, Article number: 37 (2017)
Exercise and the Cortisol Awakening Response: A Systematic Review
(10) Mirko Wegner, Flora Koutsandréou, Anett Müller-Alcazar, Franziska Lautenbach, and Henning Budde; Front Endocrinol (Lausanne). 2019; 10: 463.Published online 2019 Jul 26
Effects of Different Types of Exercise Training on the Cortisol Awakening Response in Children
